Research, Innovations and Extension

3.1.1 The institution has a well defined policy for promotion of research and Research Committee to monitor and address issues related to research and the same is uploaded on the institutional website. (Yes /No)संस्थायाम् अनुसन्धानस्य प्रोन्नत्यै सुचारुनिर्दिष्टा योजना अस्ति। अनुसन्धानस्य समस्यानां निराकरणाय, अनुसन्धानस्य प्रगतेः संवीक्षणाय अनुसन्धानसमितिः अस्ति। तत्सर्वं संस्थायाः जालस्थाने स्पष्टतया उपारोपितम्। (आम् /न)

Answer: Yes

3.1.2 The institution provides seed money for in-depth Shastric training/ inter-disciplinary training to its teachers for research during the last five yearsविगतपञ्चवर्षेषु संस्था अध्यापकेभ्यः अनुसन्धानाय तलस्पर्शिशास्त्रप्रशिक्षणाय अन्तःशास्त्रीयप्रशिक्षणाय च मूलनिधिं ददाति।

Answer: 0.24

3.1.2.1 The amount of seed money provided by institution to its faculty year-wise during the last five years (INR in lakhs)संस्थया विगतपञ्चवर्षेषु अध्यापकेभ्यः प्रदत्तस्य मूलनिधेः वार्षिकसङ्ख्या (लक्षशः)।

Answer:

3.1.3 Number of JRFs, SRFs, Post Doctoral Fellows, Research Associates and any other research fellowships in the University enrolled during the last five years.विश्वविद्यालये विगतपञ्चवर्षेषु पञ्जीकृतानां कनिष्ठशोधच्छात्राणां(JRF) वरिष्ठशोधच्छात्राणां (SRF) शोधोत्तरानुसन्धातॄणाम् (PDF) अनुसन्धानसहायकानाम् अन्येषां च अनुसन्धातॄणां सङ्ख्या-

Answer: 14

3.1.3.1 The Number of JRFs, SRFs, Post Doctoral Fellows, Research Associates and other research fellows in the university enrolled year-wise during the last five yearsविश्वविद्यालये विगतपञ्चवर्षेषु पञ्जीकृतानां कनिष्ठशोधच्छात्राणां(JRF) वरिष्ठशोधच्छात्राणां (SRF) शोधोत्तरानुसन्धातॄणाम् (PDF) अनुसन्धानसहायकानाम् अन्येषां च अनुसन्धातॄणां वर्षक्रमेण सङ्ख्या-

Answer:

3.1.4 University has the following facilities1. Central Instrumentation Centre/ Language Laboratory ComputerLab/ ICT Lab2. Museum3. Studios/ Recording Studio for Audio-Video/ e-P.G.Pathashala Facilities4. Research/ Statistical Databases5. Manuscript Resource Centre (MRC)6. Manuscript Conservation Centre(MCC)7. Yoga Training Centre8. Yoga Therapy Centre with modern equipments9. Observatory/ Yajnashala10. Psychology Laboratoryविश्वविद्यालये अधोलिखितानि सौविध्यानि सन्ति-1. केन्द्रीयम् उपकरणकेन्द्रम्/ भाषाप्रयोगशाला/ सङ्गणकप्रयोगशाला/ सूचना-सम्प्रेषण -प्रविधिप्रयोगशाला2. पुरातत्त्वसङ्ग्रहालयः3. दृश्य-श्रव्य-सामग्रीनिर्माणाय चित्राङ्कनशालायाः ध्वन्यङ्कनशालायाः ई.पी.जी पाठशालायाः वा सौविध्यानि4. अनुसन्धानम्/ सांख्यकीयो दत्तांशनिधिः5. पाण्डुलिपिसंसाधनकेन्द्रम्6. पाण्डुलिपिसंरक्षणकेन्द्रम्7. योगप्रशिक्षणकेन्द्रम्8. आधुनिकयन्त्रसहितं योग-उपचारकेन्द्रम्9. वेधशाला/ यज्ञशाला10. मनोविज्ञानप्रयोगशाला

Answer: A. Any six facilities exist (अ. उपर्युक्तेषु कानिचित् षट्सौविध्यानि सन्ति)

3.1.5 Percentage of departments with UGC-SAP, CAS, funding from DST/ ICSSR/ ICPR, Shastra-chudamani Scheme, Ashtadashi Scheme and other similar recognitions by government agencyविश्वविद्यालयानुदानायोगस्य विशिष्टसहायताकार्यक्रमस्य (SAP) प्रगताध्ययनकेन्द्रत्वेन डी.एस्.टी., आय.सी.एस्.एस्.आर्., आय्.सी.पी.आर्. संस्थाभ्यः शोधनिमित्तं धनप्राप्तिः, शास्त्रचूडामणियोजनायां प्रकर्षकेन्द्रत्वेन नवाचारकेन्द्रत्वेन अष्टादशीयोजनायाम् अन्यस्यां वा सदृशयोजनायाम् अभिज्ञातानां विभागानां प्रतिशतता।

Answer: 100

3.1.5.1 Number of departments with UGC-SAP, CAS, funding from DST/ ICSSR/ ICPR, Shastra-chudamani Scheme, Ashtadashi Scheme and other similar recognitions by government agencyविश्वविद्यालयानुदानायोगस्य विशिष्टसहायताकार्यक्रमस्य प्रगताध्ययनकेन्द्रत्वेन डी.एस्.टी., ऐ.सी.एस्.एस्.आर्., ऐ.सी.पी.आर्. संस्थाभ्यः शोधनिमित्तं धनप्राप्तिः शास्त्रचूडामणियोजनायां प्रकर्षकेन्द्रत्वेन नवाचारकेन्द्रत्वेन वा अष्टादशीयोजनायाम् अन्यस्यां वा सदृशयोजनायाम् अभिज्ञातानां विभागानां सङ्ख्या।

Answer: 7

3.1.5.2 Number of departments offering academic programmeशैक्षिकपाठ्यक्रमान् सञ्चाल्यमानानां विभागानां सङ्ख्या

Answer: 7

3.1.6 Does the university has the following –1. Scheme for preparation of critical edition of unpublished manuscripts for research projects and research degrees2. Sanskrit as the compulsory medium of writing thesis/ dissertation/ Project Report etc.3. Provision for the translation of Sanskrit/Shastric texts as part of formal research degree?4. Incentive to write Sanskrit-Teeka-s/ commentaries on Sanskrit texts5. Scheme for production of Study materials in Sanskritविश्वविद्यालये अधोलिखितांशाः सन्ति –1. अनुसन्धानपरियोजनानां शोधोपाधीनां च कृते अप्रकाशितपाण्डुलिपीनां समीक्षात्मकदृष्ट्या ग्रन्थसम्पादनयोजना2. शोधप्रबन्ध/ लघुशोधप्रबन्ध/ परियोजनाप्रतिवेदनेषु अनिवार्यमाध्यमत्वेन संस्कृतम्3. औपचारिक-अनुसन्धान-उपाध्यङ्गतया संस्कृतग्रन्थानां शास्त्रीयग्रन्थानां वाऽनुवादाय प्रोत्साहनम्4. औपचारिक-अनुसन्धान-उपाध्यङ्गतया गृहीतस्य संस्कृतग्रन्थस्य टीका/व्याख्यालेखनार्थं प्रोत्साहनम्5. संस्कृतमाध्यमेन अध्ययनाध्यापनसामग्रीनिर्माणाय योजना

Answer:

       शोधादिकार्यप्रोत्साहनाय,अनुसंधानरुच्युत्पादाय प्रभावकारीरीत्यावगमनाय च या: योजना: कल्पिता: वर्तन्ते तासु यथा-

1. अनुसन्धानपरियोजनानां शोधोपाधीनां च कृते अप्रकाशितपाण्डुलिपीनां समीक्षात्मकदृष्ट्या ग्रन्थसम्पादनयोजना-

एकं विषयविशेषमधिकृत्य विस्तरेण क्रियमाणम् अध्ययनम्; विशेषतः नूतनतथ्यानां नूतनपदार्थानां च क्रमबद्धरूपेण अन्वेषणम् एव अनुसन्धानम् इत्युच्यते। तत्रापि अप्रकाशितपाण्डुलिपीनां समीक्षात्मकदृष्ट्या ग्रन्थसम्पादनादीनां कार्याणां सम्पादनेन अप्रकाशितग्रन्थानां ग्रन्थकाराणां वैशिष्ट्यानि बहिरायान्ति। अज्ञातकर्तृकग्रन्थाः इति अपवादोऽपि दूरीभवति अप्रकाशितानां व्यवस्थितरूपेण प्रकाशनेन। अतः महर्षिपाणिनिसंस्कृतवैदिकविश्वविद्यालये अप्रकाशितपाण्डुलिपीनां समीक्षात्मकदृष्ट्या ग्रन्थसम्पादनादीनि कार्याणि शोधच्छात्रैः क्रियन्ते। महर्षिपाणिनिसंस्कृतवैदिकविश्वविद्यालयस्य शोधनीतौ अपि मातृकासम्पादनस्य ग्रन्थसम्पादनयोजनायाश्च प्राथम्यं दत्वा प्रारूपं कथं भवेत् इत्यत्र मार्गदर्शनसूत्राणि उल्लिखितानि सन्ति।

विश्वविद्यालये शोधोपाधेः कृते अप्रकाशितपाण्डुलिपिग्रन्थस्य पाण्डुग्रन्थरहस्यदीपिकावृत्तिसहितरहस्यरामायणस्य समीक्षात्मकं पाठसम्पादनमिति शीर्षकान्वितः शोधप्रबन्धः शोधार्थिन्या प्रतीक्षासोनीमहोदयया प्रास्तावि सत्रे 2022। एवमनेके शोधार्थिनः शोधोपाधये  पाण्डुग्रन्थानां सम्पादनं कुर्वन्तः सन्ति। सूची-

2.अनिवार्यमाध्यमत्वेन संस्कृतम् –

विश्वविद्यालयस्य सर्वेऽपि शोधप्रबन्धाः लघुशोधप्रबन्धाः संस्कृतपरियोजनाश्च संस्कृतमाध्यमेन एव विरच्यन्ते। अनिवार्यतया स्नातकोत्तरपाठ्यक्रमे पत्रमेकं परियोजनाप्रतिवेदनात्मकं विद्यते। यत्र संस्कृते एव लेखनीयं भवति। विगतेषु पञ्चसु वर्षेषु शोधप्रबन्धाः संस्कृतभाषामाध्यमेन एव लिखिताः सन्ति।   विश्वविद्यालयस्य शोधनियमावल्याम् अपि सुस्पष्टं लिखितं वर्तते यत् संस्कृतमाध्यमेन एव शोधप्रबन्धाः लघुशोधप्रबन्धाः शोधपत्राणि च लेखनीयानि इति।

शोधप्रबन्ध/लघुशोधप्रबन्ध/परियोजना प्रतिवेदनेषु  विगतपञ्चवर्षेषु शोधोपाधिं प्राप्तवतां शोधार्थिनां सूची अधस्तना वर्तते।

3.औपचारिक-अनुसन्धान-उपाध्यङ्गतया संस्कृतग्रन्थानां शास्त्रीयग्रन्थानां वा अनुवादाय प्रोत्साहनम्-

विश्वविद्यालये अनुसन्धानकार्यत्वेन संस्कृतशास्त्रग्रन्थानां अनुवादार्थमपि अवसरः कल्प्यते। ये ग्रन्थाः प्रौढशैल्या लिखिताः सन्ति ते दुर्बोधाः भवेयुः इति मत्वा बालानां सुखबोधाय सरलभाषया तादृशानां ग्रन्थानाम् अनुवादकार्यमपि सरलव्याख्यामुखेन सम्पादयितुं शक्यते। प्रादेशिकभाषासु निबद्धानां संस्कृतग्रन्थानां मूलप्रतयः लभ्यन्ते चेत्तर्हि तासाम् अपि अनुवादकार्यं सम्पादयितुं शक्यन्ते शोधच्छात्राः । अनेन तेषां कृते विद्यावारिधिः इति उपाधिः दीयते। मातृकासम्पादनावसरे न्यूनातिन्यूनं तिस्रः मातृकाः अपेक्ष्यन्ते। तासाम् अध्ययनम् अनिवार्यं भवति शोधोपाधिग्रहणाय । मातृका: प्रादेशिकभाषास्वपि प्रचुरमात्रेण लिपिबद्धा: भवन्ति।

4. औपचारिक-अनुसन्धान-उपाध्यङ्गतया गृहीतस्य संस्कृतग्रन्थस्य टीकाव्याख्यालेखार्थं प्रोत्साहनम् –

सूत्रभाष्यवार्तिकानि टीकोपटीकाः व्याख्याश्च संस्कृतवाङ्मयस्य जीवातुभूतानि तत्त्वानि सन्ति। अतः टीकालेखनाय व्याख्यालेखनाय च प्रतिपदं मार्गदर्शनं कुर्वन्ति शिक्षकाः । स्वयमपि विश्वविद्यालयाय शास्त्रज्ञैः शिक्षकैः शास्त्रीयाः टीकाग्रन्थाः विरचिताः। तत्र साहित्यविभागस्य सहाचार्येण डॉ. तुलसीदासपरौहामहोदयेन लघुसिद्धान्तकौमुद्याः हिन्दीव्याख्या, श्रीभार्गवीयमहाकाव्यस्य च हिन्दीव्याख्या, विशेषतया उल्लेखार्हः विद्यते। विश्वविद्यालयस्य शोधच्छात्राः अपि अप्रकाशितानां टीकाग्रन्थानां सम्पादनं कृत्वा प्राचीनान् टीकाकारान् पुनरुज्जीवयन्तः सन्ति। तत्र प्रतीक्षासोनीकृतं पाण्डुग्रन्थरहस्यदीपिकावृत्तिसहितरहस्यरामायणस्य समीक्षात्मकं पाठसम्पानदनम् इति शोधकार्यमन्यतमं विद्यते।

5. संस्कृतमाध्यमेन अध्ययनाध्यापनसामग्रीनिर्माणयोजना –

विश्वविद्यालये संस्कृतमाध्यमेन अध्ययनाध्यापनसामग्रीनिर्माणयोजना कृता विद्यते।

विश्वविद्यालये कार्यरताः प्राध्यापकाः तदर्थं प्रोत्साह्यन्ते। तेन नैके ग्रन्थाः संस्कृतमाध्यमेन छात्राणां कृते अध्ययनसौकर्याय लभ्यन्ते। तत्र विश्वविद्यालयस्य ज्योतिर्विज्ञानविभागीयसहायकाचार्यस्य डॉ. शुभम्-शर्मणः तिस्रः कृतयः उल्लेखनीयाः सन्ति। 1.चित्रगवाक्षेण ग्रामनगरवास्तुः 2. भोजवास्तुचित्रवीथिका 3. चतुष्षष्टिकलावीथिका।

 अन्यैः शिक्षकैः अपि बहवः अध्ययनाध्यापनसामग्र्यः निर्मीयन्ते। अतः छात्राः विना क्लेशं संस्कृतमाध्यमेन एव संस्कृतशिक्षाम् अवाप्तुं प्रभवन्ति।

3.2.1 Grants for research projects sponsored by the non-government sources such as industry, corporate houses, other allied organizations, national/international bodies, endowments, chairs in the institution during the last five years (INR in Lakhs)संस्थायां गतपञ्चवर्षेषु उद्योग-औद्योगिकाधिष्ठान-दत्तनिधि-राष्ट्रिय-अन्ताराष्ट्रियनिकायैः अन्याभिश्च असर्वकारीयसंस्थाभिः प्रायोजितानां शोधयोजनानां कृते प्राप्तमनुदानं पीठानि च (लक्षशः)

Answer: 2.7

3.2.1.1 Total Grants for research projects sponsored by the non-government sources such as industry, corporate houses, other allied organizations, national/international bodies, endowments, Chairs in the institution year-wise during the last five years (INR in Lakhs) -संस्थायां गतपञ्चवर्षेषु उद्योग-औद्योगिकाधिष्ठान-दत्तनिधि-राष्ट्रिय-अन्ताराष्ट्रियनिकायैः अन्याभिश्च असर्वकारीयसंस्थाभिः प्रायोजितानां शोधयोजनानां कृते प्राप्तानाम् अनुदानानां वार्षिकयोगः (लक्षशः)-

Answer:

3.2.2 Grants for research projects sponsored by the government sources like UGC, Rashtriya Sanskrit Sansthan, IGNCA, NMM, Sanskrit Academies, ICPR, DST, ICHR etc. during the last five years (INR in Lakhs)विगतपञ्चवर्षेषु विश्वविद्यालयानुदानायोग-राष्ट्रियसंस्कृतसंस्थान-इन्दिरागाँधीराष्ट्रियकलाकेन्द्र-राष्ट्रियपाण्डुलिपिमिशन्-संस्कृताकादमी- भारतीयदार्शनिकानुसन्धानपरिषद्-भारतीयेतिहासानुसन्धानपरिषदादिभि: सर्वकारीयसंस्थाभिः प्रायोजितानां शोधपरियोजनानां कृते प्राप्तमनुदानम्। (लक्षशः)

Answer: 61.88

3.2.2.1 Total Grants for research projects sponsored by the government sources year-wise during the last five years (INR in Lakhs)विगतपञ्चवर्षेषु सर्वकारीयसंस्थाभिः प्रायोजितानां शोधपरियोजनानां कृते प्राप्तानामनुदानानां वार्षिकयोगः। (लक्षशः)

Answer:

3.2.3 Number of research projects per teacher funded by government and non-government agencies during the last five yearsविगतपञ्चवर्षेषु सर्वकारीयाभिः असर्वकारीयाभिश्च संस्थाभिः प्रत्येकम् अध्यापकाय आर्थिकसाहाय्येन प्रदत्तशोधयोजनाः।

Answer: 0.34

3.2.3.1 Number of research projects funded by government and non-government agencies year-wise during the last five yearsविगतपञ्चवर्षेषु सर्वकारीयाभिः असर्वकारीयाभिश्च संस्थाभिः प्रत्येकम् अध्यापकाय आर्थिकसाहाय्येन प्रदत्तशोधयोजनानां वार्षिकसङ्ख्या।

Answer:

3.2.4 University provide funds out of its internal resources for the promotion of research. Provide detailsआन्तरिकस्रोतोभ्यः प्राप्तं धनराशिं किं विश्वविद्यालयः अनुसन्धानस्य प्रोन्नयनाय परिकल्पयति ? विवरणं देयम्।

Answer:

विभागेभ्यः आर्थिकसाहाय्यम्-

   आन्तरिकस्रोतोभ्यः प्राप्तं धनराशिं महर्षिपाणिनिसंस्कृतवैदिकविश्वविद्यालयः अनुसन्धानस्य प्रोन्नयनाय अपि परिकल्पयति। शैक्षणिकविभागैः शोधसङ्गोष्ठीविषयकं प्रस्तावमङ्गीकृत्य विश्वविद्यालयः, शोधसङ्गोष्ठी आयोजनाय आर्थिकसाहाय्यं ददाति। तेन अनुसन्धानस्य प्रोन्नयनं जायते।

शोधच्छात्रेभ्यः  आर्थिकसहयोगः-

   सर्वेभ्यः शोधच्छात्रेभ्यः अस्मिन् परिसरे विशिष्टाः  कार्यशालाः  विश्वविद्यालयेन आयोज्यन्ते यत्र सर्वेषां भागग्रहणम् निःशुल्कं भवति। विश्वविद्यालयस्य शोधपत्रिकायां शोच्छात्राणां शोधनिबन्धाः निःशुल्कं प्रकाश्यन्ते। सदस्यता शुल्कं च अर्धमेव गृह्यते। अर्धं शुल्कं विश्वविद्यालयः परिवहति।

शोधपत्रिकाप्रकाशनम्-       

    विश्वविद्यालये प्रकाश्यमाना पाणिनीया इत्याख्या अन्ताराष्ट्रियसान्दर्भिकशोधपत्रिका (ISSN- 2321-7626) विश्वविद्यालयानुदानायोगद्वारा अधिसूचिता शोधपत्रिका विद्यते। विश्वविद्यालयस्य कुलपतयः शोधपत्रिकायाः प्रधानसम्पादकाः भवन्ति। शोधपत्रिकायाः प्रकाशनाय अपि आन्तरिकस्रोतसः विनियोगः क्रियते। शोधपत्रिका त्रैमासिकी विद्यते। यस्याः प्रकाशनव्ययं विश्वविद्यालयो वहति। अत्र विदुषां शोधच्छात्राणां च शोधनिबन्धाः पुनरीक्षणसमितिद्वारा (रिव्यू कमेटी)  परिशील्य प्रकाशनाय संस्तुतीक्रियन्ते। संस्तुतानां शोधनिबन्धानां प्रकाशनं निःशुल्कं भवति। एवं शोधप्रवृत्तेः विकासाय अपि अनुसन्धानकार्याणां प्रोन्नयनाय विश्वविद्यालयः सर्वदा यत्नशीलः वर्तते। न केवलं शिक्षकाः व्याख्यानादीनां माध्यमेन अपि तु प्रकाशनकार्याणां माध्यमेन अपि अनुसन्धानकार्याणि सम्पादयन्ति। एतस्यां सान्दर्भिकशोधपत्रिकायां शोधपत्रप्रकाशनस्य कठोराः नियमाः कृताः वर्तन्ते। अतः यावत् शोधपत्रस्य स्तरः उच्चतरः न भवति। तावद् अत्र प्रकाशनं सम्भवं न भवति। अतः विश्वविद्यालयस्य शोधच्छात्राः तदर्थं प्रशिक्ष्यन्ते । तेन तेषां शोधनिबन्धे कौशलं जायते। तेषां शोधनिबन्धाश्च पत्रिकायां प्रकाशनार्हाः अपि जायन्ते। शोधार्थिभ्यः सदस्यताशुल्कं अर्धमेव गृह्यते, अर्धं तु विश्वविद्यालयः एव वहति।

3.3.1 Institution has created an eco-system for innovations including Incubation centre/ Research Labs/ Manuscript repositories/ subject based networks/ teaching learning centers (TLC)/ MOOCS studio/ NRC and other initiatives for creation and transfer of knowledgeसम्बद्धसंस्थाद्वारा एका पारिस्थितिकी विरचिता यत्र अभिनवस्य ज्ञानस्य सर्जनार्थं सम्प्रेषणार्थं च अभिनवज्ञाननिष्पत्तिकेन्द्राणि/ अनुसन्धानप्रयोगशालाः/ पाण्डुलिपिसंरक्षणकेन्द्राणि तथा अन्ये उपायाः उपलभ्यन्ते।

Answer:

    ज्ञानेनैव नर: पशुभिन्नतां प्राप्नोति अर्थात् अन्यान्ययोनिषु श्रेष्ठत्वमनुभवति। कथितमपि "नास्ति ज्ञानसमो लाभः" इत्युक्तिं विश्वविद्यालयः मनसि निधाय ज्ञानस्य क्षेत्रे नवाचाराणां स्वागतार्थं सर्वदा संसिद्धः वर्तते। अभिनवज्ञाननिष्पत्तेः केन्द्रत्वेन प्रोन्नतं भवेत् इति विश्वविद्यालयः विभावयति। अत एव इदं प्रथमतया भारतीयज्ञानप्रणाल्याः प्रसारपरम्परायां केन्द्रसर्वकारस्य योजनायां सोत्साहं भागं गृह्णन्ति विश्वविद्यालयस्य शिक्षकाः। अन्याभिः संस्थाभिः सह अनुबन्धं कृत्वा अभिनवज्ञानस्य सर्जनार्थं सम्प्रेषणार्थं च कार्यं करोति विश्वविद्यालयः। पाण्डुलिपिसंरक्षणक्षेत्रे सिन्धियाप्राच्यविद्याप्रतिष्ठानम्, विक्रमविश्वविद्यालयः, उज्जैनम्, इत्यनेन सह विशेषरूपेण अनुबन्धः (MOU) कृतो वर्तते। यत्र उपलब्धपाण्डुग्रन्थानां सम्पादने शोधकार्ये च विश्वविद्यालयः सहयोगं करोति।

    एषः विश्वविद्यालयः अभिनवज्ञाननिष्पत्तये सदा यतते संस्कृतवाङ्मये विद्यमानस्य प्राचीनज्ञानस्य अभिनवेन सह समन्वयं विधाय अनुसन्धानं विधीयते। तेन कापि नूतना अभिनवज्ञाननिष्पत्तिः जायते। एतदर्थं विश्वविद्यालयः सततमेव यमानः अभिनवशैक्षणिकसंस्थानैः सह अन्तर्विषयीशोधकार्यं वर्धयितुं नवाचारयुक्तं च ज्ञानं परिलब्धुम् अनुबन्धं कृत्वा कार्यं करोति।

3.3.2 Number of awards won by institution/teachers for innovation during the last five yearsविगतेषु पञ्चसु वर्षेषु संस्थया अध्यापकैः नवाचारविषये प्राप्तानां पुरस्काराणां/ सम्मानानां सङ्ख्या।

Answer: 3

3.3.2.1 Total number of awards for innovation won by institution/teachers year-wise during the last five yearsविगतेषु पञ्चसु वर्षेषु संस्थया/ अध्यापकैः नवाचारविषये प्राप्तानां पुरस्काराणां/ सम्मानानां वार्षिकसमष्टिसङ्ख्या।

Answer:

3.3.3 Number of mentoring provided to other newly established Institutes during the last five yearsविगतपञ्चवर्षेषु अन्येषाम् अभिनवानां सद्यः स्थापितानां संस्थानां समारम्भाय प्रदत्तानां मार्गदर्शनानां सङ्ख्या -

Answer: 100

3.3.3.1 Total number of mentoring provided to other newly established Institutes year-wise during the last five years.विगतपञ्चवर्षेषु अन्येषाम् अभिनवानां सद्यः स्थापितानां संस्थानां समारम्भाय प्रदत्तस्य मार्गदर्शनस्य वार्षिकसङ्ख्या –

Answer:

3.4.1 The institution has a stated Code of Ethics to check malpractices and plagiarism in Research(Yes /No)अनुसन्धानविषये कृतिचौर्यं कदाचारं निरोद्धुं काचित् निर्णीता नीतिसंहिता संस्थायाम् अस्ति(अस्ति/नास्ति)

Answer: Yes

3.4.2 The institution provides incentives to teachers who receive state, national and international recognition/ awards(Yes /No)ये अध्यापकाः राज्यस्तरीयां/ राष्ट्रियाम्/ अन्ताराष्ट्रियां मान्यतां/ पुरस्कृतिं प्राप्नुवन्ति, संस्था तान् प्रोत्साहयति।(प्रोत्साहयति/ न प्रोत्साहयति)

Answer: Yes

3.4.3 Number of Patents acquired/Creative writing / or critical Shastric writing composed in Sanskrit / copyright generated / hitherto unknown manuscripts brought to light through publication and awarded by State and National bodies during the last five yearsविगतपञ्चवर्षेषु प्राप्तानां स्वत्त्वाधिकाराणां/ सर्जनात्मकलेखानाम्/ अथवा संस्कृतभाषया लिखिता विमर्शात्मकशास्त्रीयलेखानाम्/ उत्पादितप्रतिलिपीनां/ अप्रकाशितमातृकाणां/ प्राकाश्यमानीतानां मातृकाणां कृते राज्य/राष्ट्रीयनिकायैः सम्मानितपुरस्काराणाम् सङ्ख्या।

Answer: 16

3.4.3.1 Total number of the above awards - year-wise during the last five yearsविगतपञ्चवर्षेषु प्राप्तपुरस्काराणां संवत्सरशः सङ्ख्या -

Answer:

3.4.4 Number of Ph.D.s awarded per teacher during the last five yearsविगतपञ्चवर्षेषु प्रत्येकम् अध्यापकस्य निर्देशने विद्यावारिध्युपाधिभाजां शोधच्छात्राणां सङ्ख्या।

Answer: 0.54

3.4.4.1 How many Ph.D’s are awarded year-wise during the last 5 years -विगतपञ्चवर्षेषु कतिभिः छात्रैः विद्यावारिध्युपाधयः प्राप्ताः? (संवत्सरक्रमेण) -

Answer:

3.4.4.2 Number of teachers recognized as guides year-wise during the last five years -विगतपञ्चवर्षेषु मार्गदर्शकत्वेन मानितानाम् अध्यापकानां वार्षिकसङ्ख्या।

Answer:

3.4.5 Number of research papers per teacher in the Journals notified on UGC website/ recognised peer reviewed journals/ reputed journals published by Sanskrit/ General Universities/ Departments/ Research Institutes and notified journals by the Rashtriya Samskrit Sansthan in its website and Conference Proceedings.विगतपञ्चवर्षेषु विश्वविद्यालयानुदानायोगस्य जालस्थाने अधिसूचितासु शोधपत्रिकासु, संस्कृतविश्वविद्यालयैः तद्विभागैः प्रकाशितासु शोधपत्रिकासु राष्ट्रियसंस्कृतसंस्थानस्य जालस्थाने अधिसूचितासु शोधपत्रिकासु सम्मेलनकार्यवृत्तेषु वा प्रत्येकम् अध्यापकस्य प्रकाशितशोधपत्राणां सङ्ख्या।

Answer: 6.17

3.4.5.1 Number of research papers in the Journals notified on UGC website year-wise during the last five yearsविगतपञ्चवर्षेषु विश्वविद्यालयानुदानायोगस्य जालस्थाने अधिसूचितासु शोधपत्रिकासु प्रकाशितशोधपत्राणां वार्षिकसङ्ख्या।

Answer:

3.4.6 Number of books edited and chapters in edited volumes/ books published, monographs in Sanskrit and other languages, original creative writing in Sanskrit, Sanskrit Shastras etc. (excluding awarded works), per teacher during the last five yearsविगतपञ्चवर्षावधौ प्रत्यध्यापकं प्रकाशितग्रन्थानां/ सम्पादितग्रन्थेषु लिखिताध्यायानां/ प्रकाशितपुस्तकानां/ प्रकाशितशोधपत्राणां/ संस्कृते एवं संस्कृतशास्त्रेषु सर्जनात्मकलेखानां सङ्ख्या। (पुरस्कारप्राप्तग्रन्थान् विहाय)

Answer: 5.34

3.4.6.1 Total number of books and chapters in edited volumes / books published, and papers in national/international conference-proceedings monographs, creative writing year-wise during the last five years -विगतपञ्चवर्षावधौ प्रत्यध्यापकं प्रकाशितग्रन्थानां/ सम्पादितग्रन्थेषु लिखिताध्यायानां/ प्रकाशितपुस्तकानां/ राष्ट्रिय-अन्ताराष्ट्रिय-सङ्गोष्ठीकार्यवृत्तिषु प्रकाशितशोधपत्राणां/ सर्जनात्मकलेखानां वार्षिकसङ्ख्या।

Answer:

3.4.7 Does the university publish any research journal(s)If yes, indicate the year of starting the research journal, composition of the editorial board, editorial policies and state whether it is listed in any international database. Provide the ISSN No.किं विश्वविद्यालयः शोधपत्रिकाः प्रकाशयति ? यद्येवम्, तर्हि शोधपत्रिकाणां प्रारम्भवर्षम्, सङ्घटिता सम्पादकसमितिः, सम्पादननियमाः, अपि च यत्र एताः क्वचित् अन्ताराष्ट्रियदत्तांशेषु सूचीकृता इति संसूचनीयम्। आइ. एस्. एस्. एन् सङ्ख्या देया।

Answer:

महर्षिपाणिनिसंस्कृतवैदिकविश्वविद्यालयेन “पाणिनीया” नाम शोधपत्रिका प्रकाश्यमाना वर्तते। या विश्वविद्यालयानुदानायोगस्य मानितायां शोधपत्रिकायाः तालिकायाम् अस्ति।  यस्याः विवरणं अधोलिखितं वर्तते।

          विश्वविद्यालयस्य “पाणिनीया” इत्येषा पत्रिका 2013 तमे वर्षे अक्टूबर   मासात् आरभ्य प्रकाश्यते। सर्वादौ विश्वविद्यालयस्य साहित्यविभागध्यक्षस्य डॉ.तुलसीदासपरौहामहोदयस्य प्रधानसम्पादकत्वेन  एतस्याः प्रथमाङ्कः प्रकाशितः अभवत्। अस्याः अन्ताराष्ट्रियमानकक्रमसङ्ख्या  ( ISSN No : 2321-7626) वर्तते। शोधसारः , बीजपदानि, शोधप्रस्तावना, प्रतिपाद्यः विषयः , परिशीलितसन्दर्भाः , सहायकग्रन्थसूची इत्यादयः प्रक्रमाः क्रमबद्धरूपेण भवेयुः इति शोधपत्रिकायाः सम्पादननियमाः सन्ति। विश्वविद्यालयस्य प्रथमा शोधपत्रिका एषा एव अस्ति।  अद्यावधिपर्यन्तम् षट्त्रिंशत् (36) अङ्कानि प्रकाशितानि वर्तन्ते । सम्प्पति अस्याः प्रधानसम्पादकः प्रो. विजयकुमार सी.जी.महोदयाः (मान्याः कुलगुरवः) प्रबन्धसम्पादकः डॉ. तुलसीदासपरौहा विद्यते। सम्पादनकार्यं  सम्पादकमण्डलाधीनं भवति। सम्पादकमण्डले डॉ.पूजाउपाध्याय, डॉ.उपेन्द्रभार्गवः, डॉ.अखिलेशकुमारद्विवेदी, डॉ.शुभम्-शर्मा, डॉ.संकल्पमिश्रः इत्येते प्राध्यापकाः सन्ति।  इत्येतेषां सङ्घटितप्रयासेन इयं पत्रिका प्रकाशिता भवति।

एतस्याः प्रकाशनं प्रतिवर्षं अक्टूबर-जनवरी-अप्रैल-जुलाईमासेषु चतुर्वारं भवति। एतस्याः त्रैमासिक्याः पत्रिकायाः स्तरः अन्ताराष्ट्रियः वर्तते। अत्र शोधपत्रप्रकाशनाय त एव निबन्धाः अङ्गीक्रियन्ते यान् पुनरीक्षणसमितिः सम्यक् परीक्ष्य संस्तौति। पुनरीक्षणसमितौ प्रतिष्ठिताः विद्वांसः तत्तद् विषयविशेषज्ञाः भवन्ति। सम्पादनकार्यं विश्वविद्यालयस्य कुलपतेः प्रधानसम्पादकत्वे जायते। प्रबन्धसम्पादनं वरिष्ठः सहाचार्यः करोति। सम्पदनं च चक्रानुक्रमेण शिक्षकैः क्रियते।

3.5.1 Institution has a policy on consultancy including revenue sharing between the institution and the individual(Yes /No)व्यक्तिसंस्थयोः मध्ये परामर्शाद् प्राप्तस्य आयस्य संविभागार्थं काचिद् योजना संस्थया कल्पिता( आम् / नो )

Answer: Yes

3.5.2 Revenue generated from consultancy during the last five years (INR in Lakhs)विगतपञ्चवर्षावधौ संस्थया परामर्शद्वारा अवाप्तो राशिः (लक्षशः)

Answer: 0

3.5.2.1 Total amount generated from consultancy year-wise during the last five years (INR in lakhs)विगतपञ्चवर्षावधौ संस्थया परामर्शद्वारा अवाप्तो राशिः संवत्सरक्रमेण (लक्षशः) 

Answer:

3.6.1 Extension activities in the neighborhood community in terms of impact and sensitising students to social issues and holistic development during the last five yearsविगतपञ्चवर्षेषु छात्रेषु सामाजिकविषये संवेदनशीलताविकासाय, तेषां समग्रविकासाय च प्रातिवेशिकसमुदाये अनुष्ठिताः विस्तारगतिविधयः -

Answer:

           विश्वविद्यालयपरिसरः समाजस्य लघुरूपः वर्तते । समाजस्य विविधावश्यकतानां परिपूर्तये समाजे जनजागरणाय प्रोन्नयने च विश्वविद्यालयः सर्वदा प्रयतते। छात्रेषु सामाजिकसंवेदनशीलतायाः विकासे तेषां व्यक्तित्वोन्नयनाय च पूरकान् कार्यक्रमान् परिसरः समायोजयति । यथा –

१.प्रशिक्षणकार्यक्रमाः- अध्ययनदशायामेव बालानां समाजोन्मुखीकरणेन ते भाविनि काले सुदृढस्य समाजस्य सुनागरिकाः जायन्ते। सुदृढानां नागरिकाणां निर्माणाय तेभ्यः प्रशिक्षणं देयमिति मत्वा विश्वविद्यालयेन महिलासेल  तथा राष्ट्रीयसेवायोजनापक्षतः प्रशिक्षणकार्यक्रमाः नियतरूपेण आयोजिताः इत्यनेन माध्यमेन बालानां सामाजिकसंवेदनशीलतायाः विकासः द्रुतगत्या जायते।

2.संस्कृतसम्भाषणशिबिरम् शोभायात्रा च- “ग्रामं ग्रामं गच्छामः संस्कृतशिक्षां यच्छामः” इति वदन्तो विश्वविद्यालयस्य छात्राः संस्कृतसम्भाषणशिबिराणि सर्वत्र समायोजयन्तः संस्कृतविश्वविद्यालयः समाजेन सह वर्तते, पुनः सामाजिकं हितम् अभिलषति इति ख्यापयन्ति। सामाजिकाः अपि सरलसंस्कृतेन भाषितुं समर्थाः भवन्ति। तेष्वपि संस्कृतसाक्षरतायाः सञ्चारः परिदृश्यते। भ्रष्टाचारनिवारणोपायाः, अनैतिकतायाः वारणम्, पर्यावरणस्य परिरक्षणम्, स्वच्छभारतम् इत्यादिषु विषयेषु परिसरच्छात्राः लघुरूपकाणि समाजस्य मध्ये वीथीं विपणिं च प्रविश्य प्रदर्शयन्ति। तथैव “पठत संस्कृतम्” “वदत संस्कृतम्” “जयतु भारतम्” “जयतु संस्कृतम्” इत्यादीनि फलकानि गृहीत्वा शोभायात्रामपि स्थानीयेषु परिवेषेषु सम्पादयन्ति। शिक्षाशास्त्रिणां पाठ्यक्रमे एते कार्यक्रमाः विशेषतः वर्तन्ते।

3. सार्वजनिकयोगप्रशिक्षणकार्यक्रमाः विश्वविद्यालयपरिसरे अथवा विश्वविद्यालयतः बहिर्गत्वा योगप्रशिक्षणं दीयते। अन्ताराष्ट्रिययोगदिवससन्दर्भे तु विशेषरूपेण विशिष्टाः कार्यक्रमाः आयोज्यन्ते यत्र हि सामाजिकसंस्थानां सदस्याः भागं गृह्णन्ति।

4. रक्तदानशिबिरम्- विश्वविद्यालयद्वारा रक्तदानशिबिरायोजनेन “रक्तदानेन जीवरक्षा भविष्यति” इति महत्वपूर्णसन्देशं विश्वविद्यालयः अनुपालयति । सामाजिकसेवासंस्थाः यदा रक्तदानशिबिराणि आयोजयन्ति तदा परिसरस्य छात्राः शिक्षकाः च गत्वा रक्तदानं कुर्वन्ति। सर्वकारीयवैद्यालयस्य अधिकारिणः वैद्याः च परिसरम् आगत्य रक्तदानाय योग्यान् अभिज्ञाय तेषामुपादेयतां ज्ञापयन्ति।।

5. स्वच्छताभियानम्-  स्वच्छपरिसरे वसतां जनानां स्वास्थ्यं सर्वदा परिरक्षितं भवति। “स्वच्छभारतम्” इति अभियानं गान्धीमहोदयस्य जयन्तीमुपलक्ष्य प्रधानमन्त्रिणा सर्वत्र आचरणाय प्रेरणा अपि दत्ता। विश्वविद्यालयपरिसरः स्वच्छताभियानस्य औपचारिकरूपेण आचरणं करोति। न केवलं परिसरे अपि तु परिसरात् बहिः अपि, मार्गम् उभयतः छात्राः गत्वा स्वच्छताकार्यक्रमं सम्पादयन्ति। परिसरे एन.एस.एस.माध्यमेन प्रतिवर्षं स्वच्छतासप्ताहः,वृक्षारोपणादयः सामाजिकसंवेदनशीलतायाः अभिवर्धकाः कार्यक्रमाः आयोज्यन्ते। तथा प्रतिशनिवासरे स्वच्छताम् अभिलक्ष्य विश्वविद्यालयपरिसरीयाः शिक्षकाः कर्मचारिणः छात्राश्च स्वच्छताभियाने भागं गृह्णन्ति।

6.पर्यावरणपरिरक्षणकार्यक्रमः- परिसरच्छात्राः वायुप्रदूषणस्य जलप्रदूषणस्य ध्वनिप्रदूषणस्य भूप्रदूषणस्य च विषये जनजाग्रतिम् उत्पादयन्ति। पर्यावरणस्य परिरक्षणाभावे प्राकृतिकदुर्घटनाः अभिवर्धन्ते इति छात्राः जानन्ति। अतः विश्वविद्यालये पर्यावरणपरिरक्षणकार्यक्रमान् औपचारिकरूपेण सङ्घटयन्ति।

7. वृक्षारोपणम्- वृक्षाः छायामन्यस्य कुर्वन्ति स्वयमातपे तिष्ठन्ति इति प्रसिद्धं वचः । अतः वृक्षरक्षा करणीया । एवं लोकोपकारकत्वं वृक्षेषु वर्तते। अतः वृक्षरक्षा करणीया इति जनजाग्रतिं सर्वत्र छात्राः समुत्पादयन्ति। वृक्षारोपणेन प्रभूतः प्राणवायुः लभ्यते इति परिज्ञानं परिसरे छात्राः विजानन्ति। अतः एतत्सम्बद्धानि कार्याणि ते सुष्ठु सम्पादयन्ति।

8. ग्रामपालकत्वोपक्रमः- संस्कृतग्रामस्य परिकल्पना विश्वविद्यालयस्य वर्तते एव। विश्वविद्यालयः लालपुरम्, मानपुरम्, प्रेमनगरम्, इति ग्रामद्वयं दत्तकरूपेण स्वीकृत्य तत्र संस्कृतमयं संस्कारपूर्णं च वातावरणं निर्मातुं प्रयतन्ते।

9. समाजसेवा- मठमन्दिरसंस्थानां कार्यक्रमेषु सहयोगाय विश्वविद्यालयस्य अधिकाधिकाः छात्राः धार्मिककार्यक्रमे अन्नदानादिकं जलपानव्यवस्था इत्यादिकं तत्र तत्र सार्वजनिकानां कृते आयोजयन्ति । एतादृशेषु सन्दर्भेषु विश्वविद्यालयीयाः छात्राः अपि तासां संस्थानां कार्यक्रमेषु साहाय्यं कुर्वन्ति। तात्कालिकरूपेण सेवामनोभावनया च कार्यं कर्तुम् अस्माकं विश्वविद्यालयस्य छात्राः सार्वजनिकानां विश्वासभूमिरूपाः सन्ति।

10.स्वास्थ्यसंवर्धनकार्यक्रमाः- विश्वविद्यालये योगविभागः वर्तते । अनेन विभागेन स्वास्थ्यसंवर्धनकार्यक्रमाः आयोज्यन्ते। प्रशिक्षिताः छात्राः समाजं गत्वा अस्य अनुप्रयोगं कुर्वन्ति। एवं समाजस्य स्वास्थ्यसंवर्धनाय विश्वविद्यालयः प्रयतते। विश्वविद्यालयेन गान्धीजयन्ती, मातृभाषादिवसः, कालिदाससमारोहः, शिक्षकदिनम्, योगदिवसः, हिन्दीदिवसः, महिलादिवसः, संस्कृतसप्ताहः, संविधानदिनम्, गणितदिवसः इत्यादयः कार्यक्रमाः आयोज्यन्ते। एते सर्वेऽपि कार्यक्रमाः समाजेन सह विश्वविद्यालयं संयोजयन्ति। सामाजिकसंवेदनशीलतां जागरयन्ति च।

11. हरितविश्वविद्यालयः- विश्वविद्यालयः सप्ताहस्य प्रत्येकबुधवासरे हरितपरिसररूपेण परिपाल्यते, कार्बन-उत्सर्जनजन्यदुष्प्रभावं विचिन्त्य वाहनादिकं विश्वविद्यालयपरिसरे  प्रतिबन्धितञ्च विद्यते। प्रदूषणमुक्तप्रचाल्यमानानि वाहनानि यथा ई-रिक्शा,साइकिलयानम्, न प्रतिबन्धितोस्ति।

12.प्राथमिकचिकित्सा-  विश्वविद्यालये शिक्षाशास्त्रविभागपक्षतः प्रत्येकवर्षे प्राथमिकचिकित्सा प्रशिक्षणम् छात्रेभ्यः प्रदीयते। तस्मिन् प्रशिक्षणे सर्वकारीयचिकित्सालयतः वैद्याः समागत्य प्रशिक्षणं प्रददति।

13. विश्वएड्सजागरुकता कार्यक्रमः- विश्वविद्यालये विश्वएड्सजागरुकताकार्यक्रमे एड्सरोगजनितसङ्क्रमणकारकं तथा तेषां निवारणमुदिश्य जनजागरणं क्रियते। एड्स इति रोगग्रसितजनः स्पर्शयोग्यः भवति अतः तेषां प्रति सामाजिकविभेदनं न भवेत् इत्यस्य कृतेपि सम्प्रयासः क्रियते। तथा च शास्त्ररीत्या सुसंस्कारितजीवनेन एतादृशं रोगादिकं कथमपि न भवितुं शक्यते येन सारगर्भितसंस्कृतग्रन्थानां सार्वकालिकं सार्वभौमिकं महत्त्वमपि प्रदर्श्यते। विश्वविद्यालये निष्णातचिकित्सकान् आहूय स्वस्थजीवनयापनाय मार्गदर्शनं प्राप्यन्ते।   

3.6.2 Number of awards and recognition received for extension activities from Government /recognised bodies during the last five yearsविस्तारगतिविधीनां कृते सर्वकारात्/मान्यताप्राप्तनिकायेभ्यः विगतपञ्चवर्षेषु प्राप्ताः पुरस्काराः/ सम्मानानि

Answer: 3

3.6.2.1 Total number of awards and recognition received for extension activities from Government/ recognised bodies year-wise during the last five yearsविस्तारगतिविधीनां कृते सर्वकारात्/ मान्यताप्राप्तनिकायेभ्यः विगतपञ्चवर्षेषु प्राप्तानां पुरस्काराणां/ सम्मानानां वार्षिकयोगः।

Answer:

3.6.3 Number of extension and outreach Programmes conducted in collaboration with industry, community and Non- Government Organisations through NSS/ Swaccha Bharata Abhiyana/ NCC/ Red cross/ YRC etc., during the last five yearsविगतपञ्चवर्षेषु उद्योगसंस्थायाः, समुदायस्य तथा असर्वकारीयसंस्थानां सहयोगेन राष्ट्रियसेवायोजना/ स्वच्छभारताभियानः/ राष्ट्रियबालचरसङ्घः/ रेडक्रास्/ वाई-आर्-सी इत्यादीनां माध्यमेन आयोजितानां विस्तारकार्यक्रमाणां बहिर्मुखकार्यक्रमाणाञ्च सङ्ख्या।

Answer: 25

3.6.3.1 Number of extension and outreach Programmes conducted in collaboration with industry, community and Non-Government Organisations through NSS/Swaccha Bharata Abhiyana/NCC/Red cross/YRC etc., year-wise during the last five yearsविगतपञ्चवर्षेषु उद्योगसंस्थायाः, समुदायस्य तथा असर्वकारीयसंस्थानां सहयोगेन राष्ट्रियसेवायोजना/ स्वच्छभारताभियानः/ राष्ट्रियबालचरसङ्घः/ रेडक्रास्/ वाई-आर्-सी इत्यादीनां माध्यमेन आयोजितानां विस्तारकार्यक्रमाणां बहिर्मुखकार्यक्रमाणाञ्च वार्षिकी सङ्ख्या।

Answer:

3.6.4 Average percentage of students participating in extension activities with Government Organisations, Non-Government Organisations and Programmes such as Spoken Sanskrit Camps/ Shibiras /Yoga camps/ etc. during the last five years.विगतपञ्चवर्षेषु सर्वकारीयसंस्थाभिः असर्वकारीयसंस्थाभिश्च सह समायोजितेषु संस्कृतसम्भाषणशिबिर-योगशिबिरादिविस्तारकार्यक्रमेषु छात्राणां भागग्राहितायाः मध्यमानस्य प्रतिशतता।

Answer: 96.68

3.6.4.1 Total number of students participating in extension activities with Government Organisations, Non-Government Organisations and Programmes such as Spoken Sanskrit Camps/ Shibiras/ Yoga camps/ etc. year-wise during the last five years.विगतपञ्चवर्षेषु सर्वकारीयसंस्थाभिः असर्वकारीयसंस्थाभिश्च सह समायोजितेषु संस्कृतसम्भाषणशिबिर-योगशिबिरादिविस्तारकार्यक्रमेषु छात्राणां भागग्राहितायाः वार्षिकसङ्ख्या।

Answer:

3.6.5 The University gives attention to make Sanskrit and Shastra learning popular in the surrounding areas by offering evening courses. Provide detailsविश्वविद्यालयः प्रतिवेशिक्षेत्रेषु संस्कृतस्य शास्त्राणाञ्च लोकप्रियतासम्पादनाय सान्ध्यपाठ्यक्रमान् निर्वर्तयति? यद्येवम्, तर्हि विवरणं देयम्।

Answer:

महर्षिपाणिनिसंस्कृत-एवं-वैदिक-विश्वविद्यालयः प्रतिवेशिक्षेत्रेषु संस्कृतस्य शास्त्राणाञ्च लोकप्रियतासम्पादनाय सान्ध्यपाठ्यक्रमान् नियतरूपेण निर्वर्तयति । सान्ध्यपाठ्यक्रमे न केवलं सामाजिकाः अपि तु परिसरच्छात्राः अपि भागं गृह्णन्ति।

सान्ध्यकालीनविद्यालयः- संस्कृतशिक्षणप्रशिक्षणक्रेन्द्रद्वारा केन्द्रीयसंस्कृतविश्वविद्यालयनवदेहली इत्यस्य आर्थिकानुदानेन उज्जैननगरे श्रीलोकमान्यतिलकविद्यालयस्य प्राङ्गणे  सान्धकालीनो विद्यालयः चाल्यते।

संस्कृतसम्भाषणशिबिराणि-

   विश्वविद्यालयद्वारा संस्कृतभाषायाः प्रचारप्रसाराभ्यां समाजे  संस्कृतसम्भाषणशिबिराणि चाल्यन्ते। यत्र छात्राणाम् एव न अपि तु सामाजिकानाम् अपि भागग्रहणं सञ्जायते। सामाजिकानां संस्कृतस्य अध्ययनोन्मुखतायाः सम्पादनम् अपि अत्र सम्पाद्यते। अनेन छात्राः नागरिकाः च लाभान्विताः भवन्ति। छात्राः सामाजिकाश्च दैनन्दिनव्यवहारोपयोगिसंस्कृते भाषणस्य लेखनस्य पठनस्य च प्रारम्भिकक्षमतायाः विकासाय समर्थाः भवन्ति । व्यावहारिकदृष्ट्या महत्त्वपूर्णानां समेषां भावानां संस्कृते अभिव्यक्तिक्षमतायाः विकाससम्पादनम् भवन्ति । अत्र अध्येतुः भाषायाः परिष्करार्थं तथा संस्कृतस्य सरलकाव्यानाम् अवबोधनसम्पादनार्थं च यत्नः विधीयते। अत्र अध्येता उच्चस्तरीयेन संस्कृतभाषायाः शिक्षणेन सह काव्यस्य अध्ययनं कर्तुं शक्नोति। अत्र अध्येता भाषाप्रयोगकौशलेन सह संस्कृतस्य अध्ययनं विदधाति।

एतस्मिन् सान्ध्यविद्यालये संस्कृभाषायाः महत्त्वं  सम्पाठ्य तस्यां सम्भाषणदक्षता यथा आगच्छेत् तथा पाठ्यते। संस्कृते लिखितानां वेदादिशास्त्रामां परिचयः तेषां जीवने समाजे च उपयोगः शिक्ष्यति। अत्र सहता उत्साहेन नागरिकाः वरिष्ठाः कनिष्ठाश्च अध्येतारः भवन्ति।

3.6.6 Teachers participate in the live commentaries / lectures / discussion programmes on the print and electronic media. Provide details.वार्त्तापत्रेषु वैद्युतिकगणमाध्यमेषु च प्रत्यक्षविवरणप्रदानाय/ धाराविवरणप्रसारणाय/ परिसंवादकार्यक्रमाय शिक्षका भागग्राहिणो भवन्ति, विवरणानि देयानि।

Answer:

वार्तापत्रेषु वैद्युतिकगणमाध्यमेषु च प्रत्यक्षविवरणप्रदानाय धाराविवरणप्रदानाय परिसंवादकार्यक्रमाय च महर्षिपाणिनिसंस्कृत-एवं-वैदिक-विश्वविद्यालयस्य शिक्षकाः असकृत् भागं गृह्णन्ति। विश्वविद्यालयस्य मुख्यपरिसरः पुण्यक्षेत्रे पुराणेतिहासप्रसिद्धप्रान्ते उज्जयिनीनगरे वर्तते। अतः एतादृशक्षेत्रे कार्यक्रमाः अपि प्रचुरमात्रेण आयोज्यन्ते। तत्र अस्माकं परिसरीयाः प्राध्यापकाः प्रस्तुतीकर्तुं परिचर्चां कर्तुं च गच्छन्ति। प्रादेशिकासु वार्तापत्रिकासु आकाशवाण्यां वा शिक्षकाणां सक्रियभागग्रहणं वर्तते ।

येषां वार्ता आकाशवाण्यां  दूरदर्शने च नैकवारमभूत्। तैः कृतायाः वार्तायाः विवरणम् अधस्तनं विद्यते।

एतद्विहाय विश्वविद्यालयस्य माननीयाः कुलपतयः इतरे शिक्षकाश्च विविधाभ्यः संस्थाभ्यः देशे विदेशे च आयोजितेषु आभासीयकार्यक्रमेषु विशेषामन्त्रितव्याख्यानानि आयच्छन् विश्वविद्यालयद्वारापि गूगलमीट जूम इत्यादिभिः आभासीयपटलमाध्यमेन विविधानि आयोजनानि विगतेषु पञ्चवर्षेषु आयोजितानि सन्ति।

विश्वविद्यालये कार्यरतानां शिक्षकाणां समाचारप्तरेषु आकाशवाण्यां दूरदर्शने च वार्तानां प्रासारणं जायते। तत्र विशिष्टसंस्कृतविभागे सहायकाचार्याः डॉ. पूजाउपाध्यायाः नैकवारम् आकाशवाण्यां वार्ता- प्रासारिष्यत। एवमेव ज्योतिष-ज्योतिर्विर्ज्ञानविभागे सहायकाचार्यस्य डॉ. शुभम्-शर्ममहोदयस्य व्याकरणविभागे सहायकाचार्यस्य डॉ. अखिलेशकुमारद्विवेदिनोऽपि वार्ताः प्रसारिताः अभूवन्।

3.7.1 University’s collaboration with other agencies impacted the visibility, identity and diversity of activities on campus? To what extent has the university benefitted academically and financially because of collaborations? The nature of the skill development Programmes introduced for students initiated by the University in collaboration with professional bodies.विश्वविद्यालयस्य इतरसंस्थाभिः सह संयुक्तोपक्रमः परिसरस्य परिदृश्यं, परिचयं, विविधक्रियाकलापांश्च प्रभावयति? संयुक्तोपक्रमद्वारा विश्वविद्यालयः कियता परिमाणेन शैक्षिकदिशा आर्थिकदिशा च लाभान्वितो भवति? अन्यासां वृत्तिप्रदातृसंस्थानां सहयोगेन छात्राणां कौशलविकासाय विश्वविद्यालयेन समारब्धानां पाठ्यक्रमाणां विवरणम्।

Answer:

“यत्साधितं गुरुतरैर्विविधैः प्रयत्नैः तद् रोचते हि परमं पुरुषस्य लक्ष्यम्” इति सूक्तमनुस्मरन्  महर्षिपाणिनिसंस्कृत-एवं-वैदिक-विश्वविद्यालयः इतरसंस्थाभिः सह शैक्षिकक्रियाकलापेषु संस्कृतसंवर्धनकार्यक्रमेषु च औपचारिकरूपेण अनुबन्धं संस्थापयति। यथा-

1. विश्वविद्यालये सम्भाषणशिबिराणि, प्रशिक्षणवर्गाः, भाषाप्रबोधनकार्यशालाः महाविद्यालयच्छात्रप्रशिक्षणवर्गाश्च आयोज्यन्ते। अस्मिन् सन्दर्भे संस्कृतभारती इत्यस्याः संस्थायाः सहयोगः सर्वदा भवति। संस्कृतभारत्याः सहयोगेन अस्माकं छात्राः सम्भाषणशिबिराणि सञ्चालयितुं प्रशिक्षिताः सन्ति। विभिन्नेषु स्थानेषु गत्वा संस्कृतस्य प्रचारपराणि सरलानि संस्कृतसम्भाषणशिबिराणि सञ्चालयन्ति।

2. महर्षिपाणिनिसंस्कृत-एवं-वैदिक-विश्वविद्यालयः प्रतिवर्षं युवमहोत्सवसमारोहः आयोज्यते। अत्र राज्य स्तरीय प्रतियोगितायामनेके महाविद्यालयाः भागं गृह्णन्ति । एतस्य अङ्गतया छात्रेभ्यः विविधाः शैक्षिकाः सांस्कृतिकाः क्रीडापराः च प्रतियोगिताः आयोज्यन्ते। यस्मात् तेषां शारीरिक मानसिक योग्यतायाः वृद्धिः जायते । अस्य समारोहस्य सम्पादने विश्वविद्यालयस्य परिपूर्णः सहयोगः वर्तते।

3. विक्रम विश्वविद्यालयस्य कालिदासाकादम्याश्च प्रतिष्ठापूर्णे अखिलभारतीयकालिदाससमारोहस्य कार्यक्रमे महर्षिपाणिनिसंस्कृतवैदिकविश्वविद्यालयीयाः छात्राः भागं गृह्णन्ति। येन छात्राणां शारीरिकमानसिकबौधिकरचनात्मकतायाः विकासो जायते। आयोजने सहयोगं कुर्वन् विश्वविद्यालयः समारोहस्याङ्गभूतस्य संस्कृतकविसमवायस्य संयोजनं करोति। यत्र देशस्य विविधप्रान्तेभ्यः महाकवयः सहभागं कुर्वन्ति। तत्र आयोजितासु प्रतियोगितासु च विश्वविद्यालयीयाः छात्राः प्रतिभागं कुर्वन्ति, विशिष्टं स्थानं लब्ध्वा पारितोषिकं प्रमाणपत्रं स्मृतिचिह्नं (शील्ड) च प्राप्नुवन्ति।

4. त्रिवेणीसङ्ग्रहालयेन सह कार्यक्रमः-  महर्षिपाणिनिसंस्कृतवैदिकविश्वविद्यालयः उज्जयिनीस्थत्रिवेणीकलासङ्ग्रहालयेन सह विविधान् कार्यक्रमान् आयोजयति। तत्र गुरुपूर्णिमामहोत्सवे राष्ट्रियसङ्गोष्ठी, काले काले विशिष्टानि नैकानि व्याख्यानानि च विशेषतया उल्लखनीयानि सन्ति। येषु विश्वविद्यालयीयाः छात्राः शिक्षकाश्च भागं स्वीकुर्वन्ति। येषां महाकालेश्वरकेदारनाथज्योतिर्लिङ्गः इति विषयं स्वीकृत्य एका राष्ट्रियसङ्गोष्ठी आयोजिता।

5. उज्जयिनीस्थविक्रमादित्यशोधपीठसंस्थानेन सह महर्षिपाणिनिसंस्कृतवैदिकविश्वविद्यालयः नैकान् कार्यक्रमान् संयोजयति। तत्र त्रिदिवसीया अन्ताराष्ट्रियशोधसङ्गोष्ठी मुख्यतया विद्यते। यस्याः विषयः आसीत्, वास्तुशास्त्रीयनगरनियोजन एवं राजा भोज। एवमन्येऽपि सारस्वतोपक्रमाः काले काले तेन सह आयोज्यन्ते विश्वविद्यालयेन।

6. महर्षिपाणिनिसंस्कृतवैदिकविश्वविद्यालयः समाजाय लाभं प्रदातुमन्यसंस्थाभिः सह योगप्रशिक्षणकार्यक्रमान् समायोजयति। तत्र योगदिवसोपलक्ष्ये माधवसेवान्याससंस्थायाः सहयोगेन तथा भारतीयकृत्रिमाङ्गनिर्माणनिगमेन सह योगप्रशिक्षणकार्यक्रमं समचालयत्।

7. महर्षिपाणिनिसंस्कृतवैदिकविश्वविद्यालयः जनाभियानपरिषदा सह वृद्धजनदिवसोपलक्ष्ये वृद्धजनसम्मानकार्यक्रमम् अर्चकप्रशिक्षिणकार्यशालां च आयोजितवान्।

3.7.2 Number of functional MoUs with institutions of national, international importance, other universities, industries, corporate houses etc. during the last five years (only functional MoUs with ongoing activities to be considered)राष्ट्रिय-अन्ताराष्ट्रियमहत्त्वशालिनीभिः संस्थाभिः, विश्वविद्यालयैः, औद्योगिकपरिवारैः च सह कृतानाम् आर्थिकानुबन्धानां सङ्ख्या (केवलं प्रवर्तमानगतिविधीनामेव आर्थिकानुबन्धसहयोगपत्राणि स्वीकरणीयानि)

Answer: 16

3.7.2.1 Number of functional MoUs with institutions of national, international importance, other universities, industries, corporate houses etc. year-wise during the last five yearsविगतपञ्चवर्षेषु राष्ट्रिय-अन्ताराष्ट्रियमहत्त्वशालिनीभिः संस्थाभिः, विश्वविद्यालयैः, औद्योगिकपरिवारैः च सह कृतानाम् अधुना प्रवर्तमानानाम् आर्थिकानुबन्धानां वार्षिकसङ्ख्या।

Answer:

3.7.3 Provide details of the Joint publication Programme of the University in collaboration with other Universities/institutes and well established publishing firmsविश्वविद्यालयस्य इतरविश्वविद्यालयैः/ लब्धप्रतिष्ठप्रकाशनसंस्थाभिः सह संयुक्तप्रकाशनकार्यक्रमस्य विवरणं प्रदीयताम्

Answer:

   महर्षिपाणिनिसंस्कृतवैदिकविश्वविद्यालयस्य प्राध्यापकाः सततमेव शास्त्राणामध्ययने अध्यापने शोधकार्ये च संलग्नाः सन्तः ज्ञानाभिवर्धनं कुर्वन्ति। तस्य ज्ञानाभिवर्धनस्य लाभं पाठकाः गृहणीयुः तदर्थं ग्रन्थान् लिखन्ति। नूत्नाः विशिष्टाः रचनाः क्रियन्ते। तथा तेषां प्रकाशनं च कारयन्ति । तत्र प्राध्यापकैः कृतानां  ग्रन्थानां महत्त्वं विज्ञाय बाह्यप्रकाशकाः प्रकाशयितुम् उत्साहं जनयन्ति।

 महर्षिपाणिनिसंस्कृतवैदिकविश्वविद्यालयस्य प्राध्यापकानां प्राचीनदुर्लभसंस्कृतग्रन्थानां प्रकाशनाय महाराजाविक्रमादित्यशोधपीठम् इत्यादिभिः विभिन्नलब्धप्रतिष्ठप्रकाशनसंस्थाभिः आर्थिकसहयोगेन अवसरः प्रकल्पितः वर्तते। एतदनु ग्रन्थाः प्रकाशिताः । तद्यथा-